Europese verkiezingsprogramma’s: meer aandacht voor digitalisering

• Cybersecurity in relatie tot defensie & autonomie: “In de toekomst zal defensiesamenwerking ook gaan over het versterken van de gezamenlijke defensie-industrie, cybercrime, infrastructuur en militaire mobiliteit. De economische veiligheid van Nederland en de Europese Unie moet beter beschermd worden, om de risico’s van spionage, sabotage en economische afhankelijkheid te verminderen. We beschermen onze vitale processen en gaan het weglekken van hoogwaardige kennis actief tegen.” (p.16)
• Cybersecurity & defensie: “In Europees verband investeren we meer in het versterken van de eigen cyberdefensie en het weerbaar maken van onze vitale infrastructuur en democratische processen, voor de veiligheid van overheden, bedrijven en burgers.” (p.17)
• Cyber, cloud: “Nederland vormt een digitale haven van grote datastromen – digitale informatie – naar Europa. Dat is goed voor innovatie, bloei en welvaart maar ook aantrekkelijk voor cybercriminelen en niet-democratische regimes. Hiermee vormt het een groeiende bedreiging voor onze samenleving. Het is domweg naïef om de ogen te sluiten voor ‘spelers’ met oneigenlijke motieven zoals Rusland, Iran, Noord-Korea en China. Er vindt op grote schaal spionage plaats. Daarbij zijn we extra kwetsbaar omdat veel van onze infrastructuur, zoals cloudservers, in handen van externe partijen is en op andere continenten staat.” (p.21)
• Meer cloud & cyber: “De EU blijft investeren in Europese alternatieven voor cloud- en communicatiediensten. Bedrijven die een beveiligingsrisico vormen worden uit onze telecom-infrastructuur geweerd.” (p.22)
• “Browser-aanbieders voegen een standaardinstelling toe om het ongewenst tracken door commerciële partijen te voorkomen, waardoor dezelfde cookie-voorkeuren automatisch worden toegepast op alle websites, tenzij anders aangegeven.”
• “Het CDA wil een weerbare digitale overheid. EU-afspraken over cyberveiligheidstraining, capaciteitsopbouw en internationale normen voor verantwoord gedrag in cyberspace moeten verder worden ontwikkeld en gehandhaafd. Ethiek is daarbij een betrouwbaar kompas.” (p.36)
• “De EU zet zich in voor transparantie, verantwoordelijkheid en eerlijkheid in AI-systemen en representatieve en inclusieve trainingsdata (gegevens die de systemen gebruiken om patronen te herkennen en reacties te produceren).
  De EU moet ook de kansen van AI en quantumtechnologie op waarde schatten en investeren in verantwoorde innovatie en publiek-private samenwerking voor een soepele implementatie van AI-oplossingen en efficiëntere publieke diensten. Het CDA wil kleine bedrijven, startups en onderzoeksinstanties hierbij ondersteunen, onder meer zodat AI de positie van het mkb niet verslechtert ten opzichte van grote bedrijven.”
• We leggen de verantwoordelijkheid voor duurzame productie meer bij de producent om zo hergebruik en recycling van afval en grondstoffen te versnellen. Negatieve effecten van producten op natuur en milieu beprijzen we. De EU moet meer controle krijgen over het delven en verwerken van grondstoffen. Dit betekent dat er meer mijnbouw in de EU zelf moet plaatsvinden, maar ook dat we meer recyclen en het gebruik van deze grondstoffen verminderen door innovatie. (p.28/29)
• Met groene overheidsinkopen wordt een omslag gemaakt naar duurzaam, lokaal en circulair aanbesteden. (p.30)
• Verduurzaming wordt het verdienmodel van de toekomst. In Europees verband wordt de groene economie doorontwikkeld via het stimuleren van innovatie en circulariteit en het beprijzen van vervuiling. (p.34)
• De EU zet zich in voor transparantie, verantwoordelijkheid en eerlijkheid in AI-systemen en representatieve en inclusieve trainingsdata (gegevens die de systemen gebruiken om patronen te herkennen en reacties te produceren).
• De EU moet ook de kansen van AI en quantumtechnologie op waarde schatten en investeren in verantwoorde innovatie en publiek-private samenwerking voor een soepele implementatie van AI-oplossingen en efficiëntere publieke diensten. Het CDA wil kleine bedrijven, startups en onderzoeksinstanties hierbij ondersteunen, onder meer zodat AI de positie van het mkb niet verslechtert ten opzichte van grote bedrijven.
• We benutten de kansen van AI in een wereld waar de aard van criminele activiteiten zich voortdurend ontwikkelt. Wetshandhaving moet gebruik kunnen maken van gezichtsherkenningstechnologie in openbare ruimtes voor zeer specifieke doeleinden, zoals het opsporen van een vermist kind.

• Cybersecurity & cybercrime op EU niveau: “De ChristenUnie dringt aan op overheidshandelen tegen cybercriminaliteit en benadrukt de geopolitieke dimensie van digitale veiligheid, waarbij Europese samenwerking cruciaal is. Om onze vitale infrastructuur, kennisveiligheid en digitale dienstverlening te beschermen, is het belangrijk dat de digitale basisveiligheid van overheden, bedrijven en organisaties op orde is. De ChristenUnie steunt Europese wet- en regelgeving die de standaarden voor deze digitale veiligheid vastlegt.” (p.12)
  • Daarnaast is Europese samenwerking en gegevensuitwisseling noodzakelijk bij de bestrijding van georganiseerde misdaad, terrorisme, mensenhandel, cybercriminaliteit en fraude.” (p.14)
  • “Europol/Eurojust. Europol vervult een steeds betere rol in het faciliteren van gezamenlijk politie onderzoek (Joint Investigations). Het succesvolle ontmantelen van Encrochat is hiervan een goed voorbeeld. De Europese capaciteit om cyberbendes en mensenhandel op te sporen moet versterkt worden.” (p15)
• Willen NIS2 uitbreiden naar MKB: “Een APK voor digitale veiligheid. Er is al EU-wetgeving die een zorgplicht (tot nemen van beveiligingsmaatregelen) en een meldplicht (van incidenten) neerlegt bij bedrijven en organisaties in zogenaamde kritieke sectoren (NIS2). Deze moeten ook gaan gelden voor het MKB en kleinere organisaties, waarbij rekening wordt gehouden met de belastbaarheid. Het komt nu aan op implementatie en handhaving van de standaarden en richtlijnen. Hiertoe ondersteunt de EU onderzoek en ontwikkeling van standaardisatie in organisaties en breidt de capaciteit van het EU-agentschap voor cybersecurity (ENISA) uit.” (p.13)
• “Cyber Solidariteit. Het is goed dat in EU-verband wordt geïnvesteerd in het vergroten van de weerbaarheid tegen grootschalige cyberaanvallen, zoals digitale stresstests van kritische infrastructuur.” (p.13)
• Internationale energie-infrastructuur. Er is een forse uitbreiding van de energie infrastructuur nodig om energieprijzen te verlagen en een duurzaam energiesysteem te realiseren. (p.28)
• Circulair ondernemen. Om materiaalschaarste tegen te gaan wil de ChristenUnie dat Europa wereldwijd voortrekker wordt van circulair ondernemen. […] Door te normeren en te beprijzen wil de ChristenUnie komen tot eerlijke ketenprijzen inclusief gecertificeerde verwijdering en recycling.
• Recht op reparatie. Bedrijven moeten verplicht worden kwalitatief goede producten te maken en geen slechte producten waarbij de consument de dupe is. Het recht op reparatie van producten en recht op informatie hierover moet actief worden gecommuniceerd. Op bepaalde producten moet een langere garantie gegeven worden met een verwachte levensduur van een minimum aantal jaar. (p.37)
• Europese AI-wet. Ontwikkelingen op het gebied van AI gaan ontzettend snel en zijn moeilijk te reguleren. In EU-verband kan de impact ervan wel beheerst worden; met name als het gaat om het publieke domein is de ChristenUnie voor een strakke begrenzing op risicovolle AI -toepassingen, waar AI keuzes maakt die invloed hebben op mensen of waar AI het menselijke keuzeproces beïnvloedt. Je kunt hierbij denken aan adviezen van AI aan artsen, het gebruik van AI voor defensie, of inzet van AI om advertenties succesvoller te maken door personalisatie.
• Een digitale Effect Rapportage. Zoals er al richtlijnen bestaan voor de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en projecten (milieueffectrapportages), zo moet er ook een EU-richtlijn komen voor het beoordelen van de effecten van digitale producten (bijvoorbeeld ChatGPT), in het bijzonder op kinderen, vóórdat deze op de markt of in het digitale domein verschijnen.

• Cybercrime vervolging: “Om effectief op te treden tegen grensoverschrijdende misdaad en terrorisme breiden we het werkgebied van het Europees Openbaar Ministerie uit. Terrorisme, mensenhandel, georganiseerde drugscriminaliteit, cybercriminaliteit en ecologische misdaden kunnen voortaan op Europees niveau worden onderzocht en vervolgd in nationale rechtbanken.” (p.20)
  • Het Europees Openbaar Ministerie krijgt de bevoegdheid om onderzoek te doen naar grensoverschrijdende cybercriminaliteit. In samenwerking met Europol, Eurojust en nationale autoriteiten kunnen criminelen effectiever worden vervolgd. (p22)
• Fysieke beveiliging digitale infrastructuur: “De bedreiging van kritieke digitale infrastructuur op land en zeebodem heeft de potentie onze digitale economie en samenleving te ontwrichten. D66 pleit voor een Europese strategie voor het beschermen en versterken van deze infrastructuur, in samenwerking met veiligheidsdiensten en defensie.” (p.21)
• “We investeren in regionale en Europese cybersecuritycentra die digitale veiligheidsrisico’s detecteren en reageren op digitale aanvallen. In de voorgestelde Europese Wet inzake cybersolidariteit die dit regelt, moeten de rol die private bedrijven hierin spelen en de eisen waar zij aan moeten voldoen duidelijk worden beschreven.” (p.22)
• CRA & autonomie: “D66 is blij met de ontwikkelingen op het gebied van de Europese Wet inzake cyberveerkracht. Om de digitale infrastructuur te beschermen, moeten digitale diensten en producten voldoen aan minimale veiligheidseisen. Daarom worden leveranciers verplicht hun producten te certificeren. Europese instellingen en agentschappen maken enkel gebruik van producten met deze certificaten. Daarnaast zetten we in op een Europees netwerk van leveranciers van netwerkapparatuur. Dit draagt bij aan de digitale autonomie en verkleint onze afhankelijkheid van leveranciers buiten Europa.” (p.22)
• Cloud & autonomie: “Servers die gebruikt worden door lidstaten staan op Europese bodem. Door te investeren in cloudinfrastructuur op Europees niveau vergroten we onze digitale autonomie. Hierbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van Europese technologie.” (p.22)
• Quantum & cybersecurity: “D66 pleit voor een Europese quantumproof standaard voor de beveiliging van gevoelige overheidsinformatie, bijvoorbeeld bij overheden, financiële instellingen, de gezondheidszorg, kritieke infrastructuur en defensiecontracten.” (p22)
• Encryptie: “Voor D66 blijft end-to-endencryptie een Europees grondrecht. Zo kunnen advocaten, journalisten, mensenrechtenactivisten en ieder ander veilig online communiceren zonder dat ze bespioneerd worden door kwaadwillenden. Het scannen van berichten voordat deze verzonden worden (client side scanning) past hier niet bij.” (p.22)
• “D66 zet zich in voor het Europees monitoren, detecteren en registreren van cybercriminaliteit. Dit is een voorwaarde voor preventie, handhaving en input voor en prioritering van nieuwe initiatieven. De Istanbulconventie, gericht op het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen, vertalen we naar de digitale ruimte met aandacht voor online stalking, haat en misbruik.” (p.22)
• Cybersecurity bij defensie: “Het European Defence Fund krijgt meer budget voor het aanjagen van onderzoek en innovatie in de Europese defensiemarkt. Speciale aandacht gaat uit naar de ontwikkeling van cyber- en ruimtecapaciteiten en onderzoek naar het beter benutten van de kansen van artificiële intelligentie. De inzet van nieuwe technologieën gebeurt daarbij alleen onder voorwaarden van duidelijke juridische waarborgen.” (p.89)
• De strijd voor een groene, innovatieve Europese toekomst gaat hand in hand met de digitale transitie. Zowel de ontwikkeling van nieuwe digitale technologie, als kunstmatige intelligentie gaat razendsnel. D66 wil de kansen van nieuwe technologie grijpen. Kunstmatige intelligentie kan bijdragen aan een duurzame landbouw, meer biodiversiteit en snelle opwekking van groene energie. Tegelijkertijd kan de digitale transitie ook juist de klimaatcrisis erger maken, doordat het veel water en energie kost om technologie te ontwikkelen. Daarom zetten we klimaatneutraliteit centraal in de ontwikkeling van nieuwe digitale technologie. Ook de digitale transitie slaagt alleen als ze eerlijk en rechtvaardig is. Daarom wil D66 een digitale toekomst waarin vrijheid, gelijkheid en democratie boven de bedrijfswinsten van Big Tech staan. We vergroten de digitale verbondenheid binnen Europa en zorgen dat iedereen meekomt in de digitale toekomst van Europa. We roepen de handel in persoonlijke gegevens een halt toe en maken een vuist tegen de verslavende algoritmes van sociale mediaplatforms. We herverdelen de opbrengsten van Big Tech door winsten te belasten. Samen met de innovatieve kracht uit het bedrijfsleven bouwen we een veerkrachtige digitale economie waarin de creativiteit van start- en scale-ups wordt benut. Hoe de Europese Unie vormgeeft aan de digitale transitie, bepaalt ook mede de toekomst van haar positie in de wereld. Voor D66 is de ambitie dat de Europese Unie in 2035 koploper is in de ontwikkeling van eerlijke, rechtvaardige en duurzame kunstmatige intelligentie.
• Voor democratische controle en toezicht op AI is transparantie essentieel. Daarom komen er AI-labels voor alle content die met behulp van AI gegenereerd is. Bij foundation models, zoals ChatGPT, die voor veel doeleinden kunnen worden gebruikt, is altijd inzichtelijk wie de maker van het model is. Ook worden de broncodes van AI beschikbaar voor onderzoek door Europese toezichthouders, ook vóórdat producten op de markt komen. Dit leggen we Europees vast.
• Zowel de ontwikkeling van nieuwe digitale technologie, als kunstmatige intelligentie gaat razendsnel. D66 wil de kansen van nieuwe technologie grijpen. Kunstmatige intelligentie kan bijdragen aan een duurzame landbouw, meer biodiversiteit en snelle opwekking van groene energie. Tegelijkertijd kan de digitale transitie ook juist de klimaatcrisis erger maken, doordat het veel water en energie kost om technologie te ontwikkelen. Daarom zetten we klimaatneutraliteit centraal in de ontwikkeling van nieuwe digitale technologie.
• D66 legt bij de ontwikkeling van AI de focus op gespecialiseerde toepassingen binnen diverse toepassingsgebieden. Deze aanpak minimaliseert potentiële risico’s, die gepaard gaan bij de inzet op de ontwikkeling van ‘general AI’ en maximaliseert de effectiviteit van AI, waarbij de technologie menselijke capaciteiten aanvult.
• Verslavende algoritmes hebben schade voor kinderen en (jonge) mensen tot gevolg, bijvoorbeeld op het vlak van sociale veiligheid, mentaal welzijn en concentratievermogen. D66 moedigt daarom het voorstel van het Europees Parlement aan voor een wet die paal en perk stelt aan het verslavende ontwerp van sociale media platforms.
• De AI-verordening is een belangrijke stap om de rechten en vrijheden van mensen in het digitale tijdperk te beschermen. Wat D66 betreft gaan deze regels gelden voor alle AI-systemen; ook AI-systemen die open-source zijn.
• Er komt zo snel mogelijk een Europees AI bureau. Dit bureau houdt toezicht op de naleving van Europese wetgeving omtrent AI. Ook houdt het de razendsnelle ontwikkelingen van AI in de gaten en brengt adviezen uit over de juridische, ethische en technische aspecten van AI.
• Real-time biometrische identificatie, zoals gezichtsherkenning, past niet in een samenleving waarin de persoonlijke vrijheid en autonomie van mensen worden beschermd. Daarom is D66 een voorstander van een Europees verbod op real-time biometrische identificatie.

• Europees opsporen van cybercrime: “Daarnaast zien we online te veel criminaliteit die onbestraft blijft, van kindermisbruik tot cyberoplichting of het verspreiden van wraakporno. Met sterkere Europese samenwerking en effectieve preventie- en opsporingsmaatregelen kunnen politie- en inlichtingendiensten deze problemen beter aanpakken, zowel online als offline.” (p.17)
• Encryptie: “De EU bevordert de ontwikkeling en het gebruik van sterke encryptie – open source en zonder ‘achterdeurtjes’ – om communicatie te beveiligen. We gaan nooit akkoord met voorstellen om encryptie te breken, af te zwakken of te omzeilen, zoals client-side scanning.” (p.49)
• Meer cybercrime: “Online misdaad blijft te vaak onbestraft. Er komen sterkere Europese samenwerkingsverbanden om online misdaad en criminaliteit aan te pakken. Zo worden de daders van bijvoorbeeld online haat en bedreigingen, de verspreiding van wraakporno, de verspreiding van kindermisbruik materiaal en cyberoplichting eerder opgespoord en effectief aangepakt. Bescherming van grondrechten wegen we hierin altijd mee.” (p.50-51)
• Cybersecurity & zero-days bij overheid: “Samen met bondgenoten werken we aan de bescherming van fysieke en digitale infrastructuur tegen sabotage, aan de afweer van spionage en desinformatiecampagnes en aan de versterking van cyberveiligheid. Als overheden of bedrijven weet hebben van kwetsbaarheden in bepaalde software, moeten zij dit verplicht Europees melden.” (p.51)
• “Tegengaan sabotage en desinformatie. We werken samen met bondgenoten aan de bescherming van fysieke en digitale infrastructuur en van windparken op zee tegen sabotage, aan de afweer van spionage en desinformatiecampagnes en aan de versterking van cyberveiligheid.” (p.55)
• Weg van de wegwerpeconomie. In het grondstoffenbeleid zetten we het afzien van producten voorop, gevolgd door intensiever gebruik (delen), verbetering van de materiaalefficiëntie, verlenging van de levensduur, hergebruik, reparatie en recycling.
• Ecodesign voor circulariteit. Op basis van de nieuwe wetgeving over ecologisch ontwerp stellen we voorschriften op voor alle producten die gemaakt of verkocht worden in de EU. Ecodesign omvat onder meer het uitfaseren van giftige stoffen; het vervangen van schaarse door meer gangbare grondstoffen; het gebruik van een oplopend percentage gerecyclede grondstoffen; een verplichte minimum levensduur en een verbod op geplande veroudering; repareerbaarheid en recyclebaarheid. (p.33)
• Recht op reparatie. De EU voert het afgesproken recht op reparatie in en breidt het recht uit naar meer producten. Een reparatiescore voor producten stelt consumenten in staat duurzame keuzes te maken. Consumenten moeten dit recht in de praktijk snel en eenvoudig kunnen opeisen. Na afloop van de garantie moet reparatie betaalbaar zijn. Daartoe bevorderen we dat lidstaten de btw op reparaties verlagen.
• Kunstmatige intelligentie (AI) reguleren. We handhaven de AI-wet streng en zorgen ervoor dat lidstaten deze snel implementeren. De wet bevat regels voor kunstmatige intelligentie met hoog risico, zoals op scholen, bij zorgverzekeraars, bij banken en bij overheden, en regels voor AI-systemen getraind op heel veel data, zoals ChatGPT en chatbots. Ook komt er een mensenrechtentoets. AI-systemen die deepfakes, afbeeldingen, teksten en geluidsfragmenten genereren, geven deze straks automatisch een herleidbaar watermerk of label. Zo valt te verifiëren of een afbeelding niet ‘echt’ is.
• Onethische technologie. We stellen duidelijke grenzen aan onethische technologieën die discriminatie, mensenrechtenschendingen of surveillance in de hand werken. We stoppen in heel de EU volledig met het gebruik van risicoprofilerende algoritmen om zogenaamd gedrag, fraude of criminaliteit te ‘voorspellen’ of ‘op te sporen’ op basis van persoonsgegevens van mensen, zoals we zagen in het toeslagenschandaal. We strijden tegen gezichtsherkenning, gedragsherkenning en andere biometrische surveillance in de publieke ruimte. Het verbod op emotieherkenningssoftware op school en op werk breiden we uit naar een geheelverbod, inclusief op het gebruik door de politie en aan de grens. AI-systemen die deepfakes van personen genereren worden geheel verboden.

• Het Europees toezicht op eerlijke mededinging en staatssteun moet worden versterkt. De macht van grote (tech)bedrijven moet door Europa worden beperkt. Digitale platformen, zoals handelsplaatsen en social media platformen, moeten veilig, eerlijk en transparant zijn. Dat kan onder meer door een strikte toepassing van de Digital Markets Act (DMA), Digital Services Act (DSA) en AI Act. Dat is een kracht van de EU. Er moeten Europese alternatieven komen, zodat burgers en bedrijven er bewust voor kunnen kiezen dat hun data binnen Europa blijven. (3.3.1)
• Hightechproducten voor onder andere auto’s en machines moeten op dataveiligheid worden gecontroleerd. Producten die data verzamelen en opslaan op hun servers buiten de EU, mogen niet tot de Europese markt toegelaten worden. Zeker als het landen als China of Iran betreft. (3.3.2)
• De EU moet een scherp debat voeren over het gebruik van AI (kunstmatige intelligentie) en de risico’s dat Europese en Nederlandse waarden worden ondermijnd. We moeten voorkomen dat we gaan achterlopen bij ontwikkeling van technologie; daar moet fors in worden geïnvesteerd. Tegelijkertijd zijn er wel regels nodig om ongewenste ontwikkelingen van AI tegen te gaan. (3.3.3)
• Burgers moeten zelf controle kunnen houden over hun online identiteit. Terughoudendheid is op zijn plaats bij het opzetten van verplichte (overheids-)systemen voor digitale identiteiten voor het aanvragen van paspoorten, rijbewijzen of bankrekeningen. Het risico dat dit leidt tot ‘big brother’-scenario’s en misbruik door overheden of techbedrijven is reëel. (3.3.4)

‘Cyber’ komt niet voor, ‘digit’ alleen in ‘digitale Euro’.

• AI & cybersecurity: “..een Europese minister van Buitenlandse Zaken aan te stellen die het verenigde en op waarden gebaseerde buitenlandbeleid uitdraagt en die werkt aan wereldwijde consensus over kwesties als klimaat, kunstmatige intelligentie (AI) en cyberveiligheid;” (p.6).
• Volt wil de digitalisering voor iedereen laten werken door:
  • een one-stop-shop op te zetten om startende bedrijven en kleine en middelgrote ondernemingen snel door de bureaucratie te navigeren en het Engels in te voeren als extra officiële taal in heel Europa;
  • ervoor te zorgen dat alle overheidsdiensten in heel Europa op elkaar aangesloten zijn en met elkaar kunnen samenwerken;
  • een open data- en open source-aanpak af te dwingen voor alle publiekelijk aangeschafte software en gegevens;
  • de EU Digital Identity Wallet uit te rollen (het systeem waarin iedere EU-burger een unieke digitale EU-identiteit inclusief gegevensopslagruimte krijgt), met controle door de gebruiker, gedecentraliseerde gegevensopslag en robuuste gegevensbescherming.
• Volt wil de energie-infrastructuur moderniseren door de economie te ondersteunen met een Europees ‘smart’ energienetwerk en snellere vergunningen voor hernieuwbare energie, door energiebesparende initiatieven te ondersteunen en door burgers in staat te stellen energie terug te leveren aan het net.
• Meer investeren in innovatie van publieke en door de staat gefinancierde diensten die te lang aan de kant zijn geschoven. Gezondheid, onderwijs, cyberbeveiliging, mensgerichte AI, microtechnologie en netwerken moeten ten goede komen aan alle EU-burgers en gericht zijn op projecten met een duidelijke focus op duurzaamheid en groene groei.
• Meer middelen beschikbaar stellen om programma’s te ondersteunen die de digitalisering van onze overheidsprocessen en -functies verbeteren, zoals in detail beschreven in het plan ‘Samen floreren’.
• Zekerstellen dat huidige en nieuwe technologie geen fundamentele rechten en vrijheden schendt, bijvoorbeeld door verplichte audits van AI-systemen te eisen, zodat deze de privacy niet schenden en niet discriminerend zijn.
• Ondersteun het delen van bestuurlijke best practices en wederzijdse ondersteuningsdiensten tussen EU-landen, om ervoor te zorgen dat overheden bij het digitaliseren van processen, de processen eerst verbeteren en herontwerpen, zodat de procesdoelen efficiënt worden bereikt en burgers ze gemakkelijk kunnen begrijpen en volgen, met duidelijke tijdschema’s en resultaten.
• Schakel waar nodig over op papierloze processen in zowel de EU-instellingen als de lidstaten, gebruik daarvoor geharmoniseerde ICT-normen en bied multi-apparaatvriendelijke diensten aan.
• Rol de ‘EU Digital Identity Wallet’ uit, die het EU-ID, nationale ID en andere identificerende overheidscertificaten zoals in gebruik in de lidstaten digitaal moet kunnen opslaan, en zorg tegelijk voor gebruikerscontrole, gedecentraliseerde gegevensopslag en robuuste gegevensbescherming.
• Zet grensoverstijgende innovatieteams en een centraal ‘EU-IT-stageprogramma’ op en introduceer door de EU gesponsorde vaardigheidscertificaten om de samenwerking tussen de EU-landen te stimuleren en de digitale vaardigheden van werknemers in de publieke sector te verbeteren.
• Zorg voor offline beschikbaarheid van digitale diensten, bijvoorbeeld door personeel dat burgers door digitale processen leidt.

• “De Europese Unie moet harder optreden tegen vijandige statelijke activiteiten tegen de Europese Unie en haar lidstaten. Er moeten specifieke sectorale sanctieregimes komen tegen onder meer cyberaanvallen en buitenlandse inmenging.” (p.14)
• “De VVD wil daarom dat de Europese Commissie een digitale implementatiestrategie voorstelt om de wet- en regelgeving te versimpelen en implementatie te vergemakkelijken, zodat het ondernemingsklimaat in de EU wordt versterkt, ook voor start- en scale-ups. Er zijn op dit moment acht verschillende Europese cyberwetten. Er wordt expliciet gekeken naar het samenvoegen van diverse bestaande wetten in één nieuwe wet, om zo een eenduidig beleid te krijgen.” (p.36)
• Data zijn steeds meer de motor van innovatie. De interne markt voor data willen wij versterken door het uitbreiden van het aantal dataruimten en de barrières voor uitwisseling en gebruik van data weg te nemen. Ook maatschappelijke data zouden vrij beschikbaar moeten worden. Dat stelt bedrijven en kennis-instellingen in staat om nieuwe ideeën en oplossingen te ontwikkelen. (p.36)
• “Om cybercriminelen strafrechtelijk te vervolgen, zullen ze worden toegevoegd aan de internationale opsporingslijst. Ze zullen ze, door middel van uitleveringsverdragen of wanneer zij zich op EU-grondgebied begeven, worden opgepakt. De VVD vindt het optreden tegen elke vorm van criminaliteit belangrijk en zet zich in om veiligheid en soevereiniteit van mensen te beschermen. De EU spreekt ook derde landen aan op het beschermen van cybercriminelen (due diligence obligation). Cyberaanvallen door statelijke actoren op de kritieke infrastructuur, bevoorradingslijnen en intellectueel eigendom, komen steeds vaker voor. De Europese Unie pakt de staten die hierin faciliteren gezamenlijk aan. Hierbij worden sancties niet geschuwd.” (p.37-38)
• De EU moet voorbereid zijn op de verdere ontwikkeling van ‘slimme steden’. De introductie van nieuwe technologieën gaan elkaar in een rap tempo opvolgen: autonome voertuigen, slimme lantaarnpalen en gebouwen, bidirectionele of slimme laadpalen die het elektriciteitsnet efficiënter gebruiken en waar Nederland nu de technische standaard voor ontwikkelt. Deze innovatie moet de EU stimuleren, maar daarvoor ook regelgevende kaders stellen zodat leefbaarheid en veiligheid worden gegarandeerd. Hiermee krijgen Europese en Nederlandse bedrijven die daarin investeren ook duidelijkheid en investeringszekerheid. (p.32)
• Kunstmatige intelligentie (of Artificial Intelligence: AI) is en blijft een onderdeel van onze 38 samenleving. Dit zorgt voor innovatiemogelijkheden. Hierom zet de VVD in op verdere ontwikkeling van AI.
• Kunstmatige intelligentie werkt op basis van algoritmes die zelfstandig keuzes kunnen maken. Om ervoor te zorgen dat de mens bepalend blijft, en niet AI, blijft de Europese Unie wet- en regelgeving maken op het gebied van Kunstmatige Intelligentie en de transparantie van het algoritme zodat wij een voorloper blijven op dit gebied. Het is belangrijk dat er transparantie is en blijft over wat met kunstmatige intelligentie is gecreëerd. Daar zet de VVD zich dus vol voor in.
• Om Europese tech-start-ups en -scale-ups te ondersteunen in hun ontwikkeling, moet het verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie worden gestimuleerd en een belangrijk onderdeel blijven uitmaken van Europees onderzoek en innovatieprogramma’s.
• Er wordt geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van quantum-technologie. De Europese Unie kijkt vooruit naar de komst van de quantum-computer en zet zich in om het speelveld en de spelregels te bepalen.
• De VVD is voorstander van een exportcontrolebeleid specifiek voor quantum-technologie.
• De Europese Unie is vóór 2035 overgegaan op Post Quantum Cryptografie. Hierdoor zorgt de Europese Unie ervoor dat wij ook veilig zijn nadat de quantum-computer er is.